بررسی ژنزکانه زایی مس همراه با سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی ائوسن، شمال ایران مرکزی، شرق و جنوب شرق شاهرود

کانسارهای مس چغندرسر مرکزی، شمالی و جنوبی، گِریک، گورخان، نرتلویی، استغانی، گَچ‎کنوم، اِلهاک (1) و اِلهاک (2) حدوداً در فاصله 100 تا 120 کیلومتری شرق و جنوب شرق شاهرود در لبه ی شمال شرقی پهنه ساختاری ایران مرکزی واقع شده اند. توالی سنگی منطقه شامل سنگ-های آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی می باشند. این منطقه از تناوب گدازه های بازیک – حدواسط و سنگ های آذرآواری به سن ائوسن میانی تشکیل شده اند. سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه دارای طیف ترکیبی اولیوین بازالت، تراکی بازالت، تراکی آندزی بازالت و تراکی آندزیت هستند که بیانگر یک سری تفریقی از اولیوین بازالت تا تراکی آندزیت می باشند. این سنگ ها از عناصر نادرخاکی سبک و عناصر لیتوفیل بزرگ یون، غنی شدگی و از عناصر نادر خاکی سنگین، تهی شدگی نشان می دهند. آنومالی منفی عناصر با شدت میدان بالا مانند ti و nbدر سنگ های مورد مطالعه از ویژگی های شاخص محیط های کمانی است. محیط تکتونیکی کانسار مس شرق و جنوب شرق شاهرود با توجه به بررسی هـای ژئوشـیمیایی صورت گرفته، محیط کششی است که در حوضه پشت کمان تشـکیل گردیـده اسـت. کانی زایی در کانسارهای شرق و جنوب شرق شاهرود به صورت رگه – رگچه ای، دانه پراکنده و پرنمودن حفرات صورت گرفته است. کانی های اولیه شامل کالکوسیت، بورنیت، مس طبیعی، پیریـت و کالکوپیریـت است. در اثر فرآیند هوازدگی، کانی های ثانویه اکسیدی و کربنـاتی نظیـر کوپریت و مالاکیت در بخش های سطحی تشکیل شده اند. دگرسانی های غالب در سنگ میزبان شـامل هماتیتی، کلریتی، سرسیتی، سیلیسی و کربناتی است. مطالعه میکروترمومتری سیالات درگیر بر روی کلسیت رگه های کانه دار نشان می دهد که غالـب سـیالات، دو فازی و از نوع مایع - بخار (l+v) با شوری متوسط 01/10 درصـد وزنـی نمـک طعـام و میانگین دمـای همگـن شـدن 264 درجه سانتی گراد می باشند. با توجه به ویژگی های اساسی کانه زایی مس در منطقه شرق و جنوب شرق شاهرود، از نظر محیط زمین ساختی، سنگ دربرگیرنده، کانی شناسی، محتوای فلزی، دگرسانی و شکل کانی سازی مشابهت زیادی با کانسارهای مس نوع آتشفشانی- لایه سرخ دارد.